Hoe je website van content voorzien zonder inbreuken op het auteursrecht?

Ook afbeeldingen en andere content die publiek op het internet staan worden beschermd door het auteursrecht. Maar al te vaak worden we gecontacteerd door mensen die een gepeperde factuur hebben ontvangen van een (al dan niet terecht) boze fotograaf omdat ze zijn foto zonder toestemming hebben overgenomen op hun website. Die fotograaf werkt hard voor het maken van een mooie foto en doet hiervoor vaak aanzienlijke investeringen. Hij wil zich dan ook verzetten tegen ieder onrechtmatig gebruik. Toch heeft de fotograaf niet altijd gelijk. De foto’s zijn namelijk soms niet auteursrechtelijk beschermd en onder bepaalde voorwaarden kan je kosteloos foto’s overnemen op je website zonder daar toestemming voor te moeten vragen. Daar zijn echter wel een aantal voorwaarden aan verbonden… We zetten hier de regels even voor je op een rijtje.

 

Vraag in principe toestemming

Om te genieten van een auteursrecht moet een werk aan geen enkele formaliteit voldoen. Het moet ook niet in een bepaalde vorm zijn of zelfs “mooi” zijn. Er zijn drie voorwaarden vooraleer een werk auteursrechtelijk beschermd is:

• Het moet gaan om een creatieve activiteit. Dit mag heel ruim geïnterpreteerd worden. Elke schepping van de menselijke geest kan worden beschermd. Of dat nu een vlog is, een lied, een blog of een foto, dat maakt niet uit. Een foto gemaakt door een dier wordt echter niet beschermd. Dit bleek uit een discussie over deze selfie van een kuifmakaak. Een edelsteen die je in de natuur vindt zal ook niet beschermd worden. Een foto of tekening van diezelfde edelsteen kan misschien wel beschermd worden als het aan de volgende twee voorwaarden voldoet.
  
• Ideeën, concepten en methodes worden niet beschermd door het auteursrecht. Het werk moet in een concrete vorm uitgedrukt worden. Dat hoeft niet noodzakelijk in een tastbaar formaat te zijn zoals een boek of een schilderij. Het kan ook gaan om een blog die enkel op het internet bestaat of zelfs een geïmproviseerd straatconcert dat voorbij is wanneer de laatste noot gespeeld werd.
• Het werk moet ten laatste origineel zijn. Soms wordt de term ‘oorspronkelijkheid’ ook wel gebruikt om hetzelfde uit te drukken. Er is al veel gezegd en geschreven over dit onderwerp, maar het komt er uiteindelijk op neer dat je de inbreng van de kunstenaar moet kunnen zien in het werk. Had een ander bijvoorbeeld de foto getrokken, dan had die er niet hetzelfde uitgezien. De inbreng van de auteur kan blijken uit de keuze van lichtinval, de grootte van het werk, de kleuren die gebruikt worden, de instellingen op het fototoestel, …

Als we over foto’s op het internet praten, dan is er vaak discussie over dit laatste punt. Uit de praktijk blijkt wel dat rechtbanken redelijk snel aanvaarden dat een werk origineel is. Zo kan een foto van een natuurlandschap of zelfs een edelsteen ook beschermd worden door het auteursrecht. In dat geval mag je de foto niet zomaar gaan knippen en plakken op je website.

Het principe bij auteursrechtelijke beschermde werken is dat je altijd de toestemming nodig hebt van de auteur vooraleer je het werk mag gaan kopiëren. Soms voorziet de auteur wel in zijn algemene voorwaarden dat je het werk onder bepaalde condities mag gebruiken. Bijvoorbeeld enkel in een niet-commerciële context. Op dit principe bestaan uitzonderingen die hieronder verder behandeld worden.

 

Delen is niet vermenigvuldigen

Maar er zijn uitzonderingen: hyperlinken, embedden en soortgelijke praktijken. Als je hier correct gebruik van maakt dan kan je beschermde content van anderen op je website plaatsen zonder toestemming of vergoeding. Deze uitzondering is al vaak bevestigd door de rechtbanken.

De hyperlink is iedereen welbekend. Je deelt eigenlijk gewoon de vindplaats van een stukje content op het internet met een link. Daarop kunnen je website bezoekers  klikken en worden zo getransporteerd naar de website waarnaar verwezen wordt. Zo hebben wij bijvoorbeeld hierboven ook via een hyperlink verwezen naar de selfie van de kuifmakaak. 

Embedden houdt eveneens in dat je verwijst naar een stukje content op een andere website, maar die content is rechtstreeks op jouw website zichtbaar. Veel online platformen faciliteren dit zelfs, denk maar aan YouTube, Instagram en Twitter. Het is echter geen vereiste dat dit gefaciliteerd wordt. Iemand met een minimale hoeveelheid technische knowhow kan quasi elk stukje content embedden op een website, tenzij de website eigenaar dit onmogelijk maakt.  

Zowel bij hyperlinking als embedden blijft de content op de originele server staan. Een gevolg hiervan is dat wanneer de foto verwijderd wordt van de originele server, deze ook verwijderd wordt op alle websites die de foto geëmbed hebben. 

Je kan controleren of een foto geëmbed werd door met je rechtermuisknop te klikken op ‘afbeelding openen in nieuw tabblad’. In de link bovenaan zou je vervolgens de vindplaats op de originele website moeten zien. Als de foto gedownload en geüpload werd, dan is er geen sprake van embedden, maar gewoon van kopiëren. In dat geval geldt de uitzondering dus niet. Hier is het vaak opletten geblazen, want sommige CMS tools kopiëren de content automatisch naar hun eigen server wanneer je die upload op je website. In dat geval is er dus ook sprake van een kopie en kan je geen beroep doen op de uitzondering.

 

 

Embedden en hyperlinking is geen vrijgeleide om ongeremd te doen wat je wil. Er zijn een aantal beperkingen die doorheen de jaren in de rechtspraak werden ontwikkeld:

• Je mag namelijk geen illegale content delen. Een foto die zonder de toestemming van de rechthebbende op het internet werd geplaatst mag je in principe niet delen. Dus je mag geen video embedden die door middel van piraterij online werd geplaatst. De rechtbanken zijn strenger in deze beoordeling als het overduidelijk is dat de content zonder de toestemming van de rechthebbende online werd geplaatst. Dit zal bij een piraterij website waarschijnlijk het geval zijn. Daarnaast geldt er een vermoeden dat iemand met een winstoogmerk eerder kennis zou hebben van de ontbrekende toestemming, dan een gewone particulier.
• Je mag niet linken naar content die achter betaalmuren of andere drempels zit. Deze voorwaarde spreekt natuurlijk voor zich. De rechthebbenden nemen namelijk actief stappen om te voorkomen dat de content gedeeld wordt. Het gaat hier bijvoorbeeld over betalende artikels op de website van een tijdschrift of betalende foto’s van beeldbanken zoals Shutterstock, Getty Images, etc.
• Je mag de content niet bewerken. Deze voorwaarde ligt ook voor de hand, maar durft in de praktijk al eens voor problemen te zorgen. Veel kunstenaars hebben er geen problemen mee dat er gelinkt wordt naar hun werken of dat deze geëmbed worden. Zo verkrijgen ze meer zichtbaarheid op het net. Deze verhoogde zichtbaarheid wordt echter tenietgedaan zodra hun foto bewerkt wordt. Veel kunstenaars nemen daarom ook technische maatregelen om dit te voorkomen. Zo plaatsen ze bijvoorbeeld een watermerk op de foto of plakken ze er een informatieve balk aan met hun gegevens. Als iemand de foto dan wil embedden op zijn website, dan zijn deze gegevens sowieso beschikbaar. Sommige website eigenaars proberen dit te omzeilen door de foto zodanig te bewerken dat deze gegevens wegvallen. In dat geval geldt de uitzondering uiteraard niet.

 

Checklist voor een correct gebruik van content

Je bent je website aan het voorzien van leuke content, waar moet je dan op letten? In de onderstaande checklist zetten we bij elke punt ook even de gevolgen op een rij:

• Auteursrechtelijk beschermde content: Dit is zelden een uitgemaakte zaak. Voorkomen is beter dan genezen, dus hier ga je best van uit en vraag toestemming aan de rechthebbende. Door expliciet toestemming aan de auteur te vragen, voorkom je trouwens 99% van alle problemen. Ook bij hyperlinken en embedden.
  
• Illegale content: Als je een website hebt met een winstoogmerk (héél ruim criterium, daarvoor moet je niet noodzakelijk iets verkopen), dan moet je dit grondig onderzoeken. Als de content illegaal is of je twijfelt, gebruik het dan best niet. Ben je zeker dat de content online is geplaatst met de vereiste toestemming, dan is gebruik mogelijk.
• Gebruiksvoorwaarden: Bijvoorbeeld condities in de algemene voorwaarden of een Creative Commons licenties. Als er gebruiksvoorwaarden zijn moet je daar rekening mee houden bij het gebruik. Zo kan de auteur bijvoorbeeld verbieden dat je zijn content gebruikt voor commerciële doeleinden.
• Belemmeringen: Als de rechthebbende bepaalde (technische) obstakels zoals een betaalmuur heeft ingebouwd dan kan je de content dus niet delen. Wanneer er een expliciete HTML code voorzien wordt, zoals bij YouTube, dan wordt het delen gefaciliteerd.
• Geen bewerkingen. Dit is niet mogelijk bij het embedden van of linken naar content. Moest dit op de één of andere manier toch mogelijk zijn, dan geldt de uitzondering niet en mag je de content niet delen.
• Delen is niet vermenigvuldigen. Je mag de content niet copy-pasten, niet downloaden en uploaden, geen screenshot nemen en op je website plaatsen, … De content moet blijven staan op de originele plaats en je mag er geen kopie van maken.

Nog vragen over internetrecht, auteursrecht of intellectueel recht in het algemeen? Aarzel niet om ons vrijblijvend te contacteren via bart@siriuslegal.be of +32 2 721 13 00. 

Dit artikel werd geschreven door Matthias Vandamme die intussen Sirius Legal heeft verlaten.