Auteursrecht op creatie door je werknemer: een handtekening is cruciaal!

Auteursrechten, naburige rechten: een snelle opfrissing

Auteursrecht beschermt originele creatieve werken: teksten, beelden, software, presentaties, noem maar op. Naburige rechten zijn een soort nevenrechten, ze beschermen niet het werk zelf, maar de uitvoering ervan. Denk aan muzikanten, acteurs, voice-overs…

Die rechten ontstaan automatisch. Je hoeft er niks voor te doen. Zonder concrete afspraken zijn ze dus van de werknemer die het werk maakte of uitvoerde.

Wil je als werkgever die rechten verwerven? Dan moet je hiervoor de juiste afspraken op papier zetten en ook een correcte vergoeding voorzien.

Twee arresten, één duidelijke boodschap

Het NOB-arrest van het Europees Hof (C-575/23)
De Belgische regelgeving liet het Nationaal Orkest toe om automatisch naburige rechten van zijn muzikanten op te eisen. Zonder contract, zonder vergoeding. Het Hof fluit die praktijk nu terug. Automatische overdracht van rechten is immers in strijd met het Europees recht. Er moet toestemming zijn die geïnformeerd, vrij en vooraf gegeven moet worden. 

Het Cassatie-arrest van 3 maart 2025 (S.23.0078.N)
Een productiehuis betaalde zijn medewerkers aparte vergoedingen voor auteursrechten en dit via losse contracten. De RSZ beschouwt dit als deel van een loon. Cassatie geeft  in dit arrest de RSZ gelijk: ook een vergoeding buiten de arbeidsovereenkomst telt als loon wanneer die vergoeding betrekking heeft op werk dat binnen de job is geleverd. Sociale zekerheidsbijdragen zijn dus gewoon verschuldigd.

Wat verandert er juridisch?

De principes zijn niet nieuw, maar de scherpte wel. Automatische overdrachten, bijvoorbeeld via een cao of een koninklijk besluit,  kunnen niet langer zonder uitdrukkelijke contractuele toestemming én een correcte vergoeding. Dat bevestigde het Europees Hof van Justitie met zoveel woorden.

Ook de fiscale implicaties zijn aanzienlijk. Wanneer een werknemer creatieve prestaties levert binnen zijn gewone job, denk daarbij aan een grafisch vormgever die visuals ontwerpt of een redacteur die teksten schrijft, dan behoren die prestaties tot het normale takenpakket onder de arbeidsovereenkomst. Als je daarbovenop een aparte vergoeding voorziet voor de overdracht van auteursrechten op dat werk, dan beschouwen de RSZ en de fiscus dat als een aanvulling op het loon. Het is een vergoeding voor werk dat sowieso al binnen het arbeidscontract valt. En dus tellen die bedragen mee als bezoldiging, met alle RSZ-gevolgen van dien.

Precies dat is ook wat het Hof van Cassatie bevestigde in het arrest van 3 maart 2025: zelfs als de vergoeding in een afzonderlijk contract wordt geregeld, blijft dit loon zolang de onderliggende prestaties onder het arbeidscontract vallen.

Toch zijn er situaties waarin je wél nog een auteursrechtenvergoeding kan toekennen onder het fiscale gunstregime (15% roerende voorheffing, geen RSZ). Dat kan bijvoorbeeld:

• als de creatieve prestatie buiten de gewone functieomschrijving valt. Denk aan een marketeer die occasioneel een boek schrijft voor het bedrijf, of een medewerker die naast zijn takenpakket een cursus of videoreeks ontwikkelt die commercieel hergebruikt wordt;
• of als er geen arbeidsovereenkomst is, maar een zelfstandige samenwerking, met een duidelijke overdracht van rechten en een voldoende concrete omschrijving van het werk.

In die gevallen moet je wel kunnen aantonen dat de vergoeding betrekking heeft op een werk dat niet onder de arbeidsovereenkomst valt. Context en bewijs zijn daarbij cruciaal.

Hoe pas je dit toe binnen jouw bedrijf? 

Je kan dit afdoen als “iets voor muzikanten en televisieproducties”, maar dan ben je helemaal mis. Dit gaat evengoed over je interne content creator, je developer, je marketingteam. Iedereen die creatief werk maakt in dienstverband of via een langdurige freelance opdracht.

Zonder duidelijke afspraken kan die persoon z’n rechten behouden. En jij dus niet. Dat hoeft niet meteen tot een conflict te leiden, maar het kan wél gevolgen hebben als het ooit misloopt – of als de fiscus of de RSZ langskomt.

 

Wat moet je als werkgever concreet doen?

• Begin met je arbeidsovereenkomsten en eventuele aparte auteursrechtcontracten te herbekijken. Kijk na of daarin effectief en ondubbelzinnig bepaald wordt dat de auteursrechten en naburige rechten overgedragen worden aan jou als werkgever. Vage bewoordingen of stilzwijgende aannames volstaan niet meer.
• Zorg er ook voor dat je duidelijk omschrijft over welke rechten het precies gaat. Een algemene verwijzing naar “alle rechten” is meestal juridisch te mager. Benoem dus expliciet de reproductierechten, distributierechten, rechten op mededeling aan het publiek en andere relevante gebruiksrechten.
• Voorzie daarnaast een vergoeding voor die overdracht. Dat hoeft geen exuberant bedrag te zijn, maar het moet wel proportioneel en realistisch zijn in functie van het werk en de waarde ervan. Symbolische eurobedragen of fictieve vergoedingen houden juridisch geen stand.
• Werk je met aparte overeenkomsten naast de arbeidsovereenkomst? Let er dan op dat die documenten niet insinueren dat ze losstaan van het werk dat in loondienst wordt geleverd. Als er een functioneel verband is tussen de prestatie en de vergoeding, dan zal de RSZ dit sowieso als loon beschouwen – en dus sociale zekerheidsbijdragen vorderen.
• Tot slot: onderschat de complexiteit van dit thema niet. Fiscale optimalisatie via auteursrechten kan nog steeds, maar vergt maatwerk. Eén generiek modelcontract of standaardclausule zal zelden volstaan. Laat je dus begeleiden als je risico’s wil vermijden en juridische zekerheid wil opbouwen.

En als je werknemer bent?

Teken je arbeidsovereenkomst niet blindelings, zeker als je job erin bestaat om creatieve output te leveren. Vraag na wat er met je rechten gebeurt. Wat geef je precies af? Wat krijg je ervoor in ruil? Heb je nog enige controle over je werk? Het is echt geen luxe om hier bij stil te staan!