Het internet is een virtuele weerspiegeling van onze maatschappij, en daarbij horen helaas ook de minder fraaie kanten van de mensheid. Stalken, en bij uitbreiding pesten en/of chanteren, is met alle digitale communicatiemiddelen en social media makkelijker dan ooit. Het lijkt wel een onderdeel te zijn van het moderne digitale leven. Bij velen heerst een perceptie van straffeloosheid en het gevoel dat je er weinig tegen kan doen, maar is dat wel zo? In dit artikel gaan we dieper in op de mogelijkheden die je hebt als slachtoffer van cyberstalking.
Dit artikel is een samenwerking tussen Sirius Legal en cybersecurity-experts Fox&Fish Cyberdefense
Vormen van cyberstalking
Laat ons eerst even kijken naar een definitie van cyberstalken, kwestie van goed te begrijpen waarover we precies spreken en hoe de wet dit definieert …
Het wetboek omschrijft stalken als het ernstig verstoren van de rust van een persoon terwijl men wist of had moeten weten dat hij door zijn gedrag dit effect zou veroorzaken. Bij cyberstalking gaat het meer specifiek om het lastigvallen of bedreigen van een individu door middel van elektronische communicatiemiddelen met het doel om overlast of schade te veroorzaken. Denk maar aan het onophoudelijk versturen van chatberichten of e-mails die in sommige gevallen een ongewenste lading zoals virussen kunnen bevatten.
In de praktijk zien we verschillende vormen van het “online lastigvallen van personen of bedrijven”. Naast het herhaaldelijk en overmatig versturen van berichten van dader naar slachtoffer via online kanalen (SMS, WhatsApp, Messenger of andere social media kanalen), is er vaak een overlap met online pesterijen (denk aan kwetsende of beledigende berichten). Ook cyberpesten is dus een vorm van cyberstalken.
In een aantal gevallen zijn de doelstellingen van de dader meer van criminele aard, en gaat men over tot chantage, bedreigingen en afpersing.
Cyberstalking kan ook “offline” uitingen hebben. Zo zijn er tal van voorbeelden bekend waarbij stalkers ‘s nachts (onbetaalde) pizza’s laten leveren bij het slachtoffer. In de Verenigde Staten is bijvoorbeeld SWATting een ware plaag, waarbij de stalker de hulpdiensten belt voor een (onbestaande) gijzeling bij het slachtoffer thuis.
Niet alleen personen kunnen slachtoffer worden van cyberstalking, ook bedrijven zijn vaak slachtoffer. Denk bijvoorbeeld aan valse negatieve reviews op Google bedrijfsprofielen en andere sociale media kanalen (door een concurrent, een ontevreden klant of ontslagen werknemer).
Bekende gevallen van cyberstalking
Een bekend voorbeeld van cyberstalking is de zaak-De Pauw. Acteur en tv-maker Bart de Pauw werd veroordeeld wegens belaging en elektronische overlast naar aanleiding van grensoverschrijdend gedrag ten opzichte van zijn vrouwelijke collega’s. De digitale overlast bestond uit het herhaaldelijk versturen van flirterige en expliciete sms-berichten. De afzender was hier duidelijk gekend, maar regelmatig gebeurt dit ook met een anoniem profiel.
Een ander bekend voorbeeld is het gebruik van stalkerware of spyware. Dit is een vorm van malware waarmee iemand anders je apparaat kan volgen en dus toegang kan verkrijgen tot jouw foto’s, bestanden, berichten en zoekgeschiedenis. De discussie wakkerde vooral aan na de ophef die ontstond rond AirTags. Hoewel Apple ondertussen aan de gebruikers ervan aangeeft dat het tracken zonder toestemming niet is toegestaan, bestaat er nog steeds een gevaar dat AirTags (en andere softwareapplicaties ontworpen om te tracken) door (cyber)stalkers worden aangewend.
Spijtig genoeg worden deze cases aangevuld met dagelijks misbruik via publieke sociale media en besloten chatgesprekken en -groepen. Aanhoudende beledigingen, pesterijen of zelfs “sextortion” (seksuele afpersing met naaktbeelden) zijn dagelijkse realiteit.
Wat kan je als slachtoffer doen?
Het lijkt er soms op dat het internet nog steeds het wilde westen is en dergelijke praktijken straffeloos kunnen passeren. Maar intussen zijn er juridische methodieken & technologische oplossingen om daders te identificeren en een einde te maken aan de verschillende vormen van cyberstalking. De samenwerking tussen Sirius Legal en Fox & Fish Cyberdefense is eigenlijk een ultiem wapen om online pestkoppen klein te krijgen. Een aantal cyberstalking cases die bij ons terecht kwamen, kenden immers al een succesvolle afloop.
Bewijsverzameling en confrontatie
Cyberstalken laat meer sporen na dan dat vele anonieme profielen denken. De echte identiteit kan vaak achterhaald worden. Het verzamelen van de juiste gegevens, zal de opsporingskansen aanzienlijk vergroten. Daarom is het cruciaal om zoveel mogelijk bewijs te verzamelen: van het nemen van screenshots van toegestuurde correspondentie tot het optekenen van het stalkgedrag.
Naast de feitelijke bewijsverzameling zoals screenshots van berichten, leggen we ons toe op het verzamelen van indirect bewijsmateriaal en contextuele metadata die helpen om de dader op te sporen. We gebruiken hiervoor een combinatie van “Open Source Intelligence” technieken (OSINT) en actief verzamelde informatie die publiek beschikbaar is op het internet.
In een aantal succesvolle gevallen slaagden we erin om de dader te identificeren zonder beroep te doen op gerechtelijke bevelen bij bijvoorbeeld internet-providers die inzage moeten geven wie er achter een bepaald IP-adres zit. Eens de dader geïdentificeerd is en deze geconfronteerd kan worden met het bewijsmateriaal, wordt deze persoon gecontacteerd met een duidelijke ingebrekestelling. We wijzen die persoon er op dat hij/zij zich schuldig maakt aan een reeks strafbare feiten. In een aantal gevallen was dit reeds voldoende om het cyberstalken definitief te doen stoppen.
Stopt het stalken niet na een ingebrekestelling? Dan kunnen we steeds een strafklacht indienen bij het Parket of de onderzoeksrechter, waarbij een gestoffeerd dossier klaargemaakt is om de kansen op een effectieve vervolging te maximaliseren. In vele gevallen komt je verzekering tussen in de kosten.
Blijf er niet mee zitten!
Als je als persoon of bedrijf slachtoffer wordt van online stalking, chantage of pesten kan je wel degelijk stappen ondernemen.
Weet je niet goed hoe je de situatie moet aanpakken? Contacteer ons gerust voor een correcte begeleiding.
De cybersecurity experts van Fox&Fish Cyberdefense helpen met een uitgebreide bewijsverzameling en zorgen dat er zo weinig mogelijk bewijsmateriaal verloren gaat.
Sirius Legal zorgt intussen voor de juiste juridische begeleiding waaronder het opstellen van een correcte ingebrekestelling en eventuele juridische klacht.