Modellenrecht in de EU: wat verandert er precies vanaf mei 2025?

Het modellenrecht was al jaren aan een update toe. De huidige regels dateren uit het begin van de jaren 2000, en waren simpelweg niet meer aangepast aan de digitale realiteit waarin designs vandaag ontstaan, gebruikt én gekopieerd worden. Met deze nieuwe regelgeving zet Europa een belangrijke stap richting modernisering – maar tegelijk ook richting meer handhaving, duidelijkere procedures en scherpere bescherming.

 

Even opfrissen: wat is een model ook alweer?

Een model (of tekening) beschermt het uiterlijk van een product: de vorm, de lijnen, de kleuren, de textuur… Het gaat dus niet over hoe iets werkt of wat het doet, maar over hoe het eruitziet. Denk aan de vorm van een lamp, een designstoel, een parfumflesje of zelfs een icoontje in een app.

Een modelrecht is tijdelijk, exclusief en moet meestal geregistreerd worden om geldig te zijn. Het is dus een juridische manier om concurrenten te beletten om je design klakkeloos te kopiëren.

Het verschil met auteursrecht? Dat beschermt originele werken van letterkunde en kunst, waaronder ook sommige ontwerpen, maar zonder registratie en op voorwaarde dat er voldoende creativiteit in zit. Auteursrecht ontstaat automatisch, maar is moeilijker te bewijzen én af te dwingen. Modelrecht daarentegen is specifiek bedoeld om het visuele aspect van producten te beschermen op een eenvoudige, toegankelijke manier—en precies dat systeem wordt nu gemoderniseerd.

Wat verandert er concreet vanaf 1 mei 2025?

De hervorming verloopt in twee fases. De eerste fase is al gestart op 1 mei 2025 bij het EUIPO. Fase twee volgt op 1 juli 2026. We zetten de belangrijkste veranderingen uit fase 1 voor je op een rij:

1. Nieuwe termen, dezelfde bescherming

Wat vroeger de Geregistreerde Gemeenschapsmodellen waren, heten voortaan gewoon “Geregistreerde EU-modellen” (REUD). Niet-geregistreerde modellen krijgen de naam “Niet-geregistreerde EU-modellen” (UEUD). Een kleine terminologische update, maar eentje die de communicatie eenvoudiger maakt.

2. Animaties en GUIs zijn voortaan ook modellen

De definitie van een beschermd model wordt ruimer. Animaties, grafische interfaces en zelfs 3D-prints kunnen voortaan expliciet beschermd worden. Daarmee erkent de EU dat moderne ontwerpen niet altijd fysiek zijn – denk aan bewegende visuals of apps.

3. 3D-printen als inbreuk

Nieuw is dat ook het louter kopiëren of downloaden van een model via 3D-printsoftware als inbreuk wordt beschouwd. Modellenbescherming wordt dus digitaal afdwingbaar – een broodnodige aanpassing in een tijd waarin designbestanden vlot online circuleren.

4. Geen verplichting meer tot één klasse per aanvraag

Je mag voortaan meerdere modellen in één aanvraag combineren, ook al behoren ze tot verschillende productklassen. Tot 50 modellen per aanvraag zijn toegelaten. Dat maakt de procedure goedkoper en flexibeler.

5. Geen publicatie = geen bescherming meer

Wie kiest voor uitgestelde publicatie van een model (tot 30 maanden mogelijk), moet daar voortaan wel voor betalen op het moment van de aanvraag. Betaal je niet, dan wordt de hele aanvraag geweigerd. Je kan je ontwerp dus niet meer “geheim” houden door niets te doen – je moet bewust kiezen en betalen.

6. Nieuwe tarieven, maar ook meer eenvoud

De kostenstructuur voor aanvragen verandert. De vroegere combinatie van registratie- én publicatiekosten maakt plaats voor één transparant tarief per model. Kortingen voor grote bundels verdwijnen, maar het feit dat je verschillende klassen kan combineren, maakt dat het toch goedkoper kan uitvallen.

7. Reparatie-uitsluiting wordt geharmoniseerd

Onderdelen van complexe producten (zoals carrosserie-onderdelen van auto’s) genieten in principe geen modelbescherming meer als ze louter dienen om een product te herstellen. Dat principe geldt al in sommige landen, maar wordt nu EU-breed ingevoerd. Tot eind 2032 geldt er wel nog een overgangsregeling voor bestaande registraties.

8. Design notice

Een nieuwigheid: wie zijn ontwerp wil markeren als beschermd model, mag dat voortaan doen met een ⓓ-symbool. Het moet helpen om derden te waarschuwen en inbreuken te ontmoedigen.

9. Vernieuwde regels rond verlenging

De regels rond het vernieuwen van je modelregistratie worden afgestemd op het systeem van de EU-merken. De gewone verlenging moet binnen de zes maanden vóór de vervaldatum gebeuren. Daarna heb je nog een grace period van zes maanden, mét toeslag.

10. Geen kosten meer voor een aantal formaliteiten

Sommige kleine administratieve handelingen worden gratis: denk aan het overdragen van een model of het verkrijgen van kopieën uit het dossier. Goed nieuws dus.

 

En wat brengt fase 2 in 2026?

Vanaf 1 juli 2026 komt er meer flexibiliteit in hoe je je model moet voorstellen bij registratie: meer dan zeven aanzichten zullen mogelijk zijn en ook het indienen van animatiebestanden zal eindelijk technisch omkaderd worden. Daarnaast wordt het eenvoudiger om een model lichtjes aan te passen tijdens de procedure, mits een kleine wijzigingskost.

Waarom modelbescherming zo belangrijk is voor jouw bedrijf

Als je bedrijf waarde haalt uit design – of het nu om fysieke producten, digitale interfaces of zelfs motion graphics gaat – dan is deze hervorming essentieel. Ze zorgt niet alleen voor een sterkere bescherming, maar ook voor meer flexibiliteit én digitalisering van de procedure.

Maar opgelet: je moet je strategie misschien wel herbekijken. Is uitgestelde publicatie nog altijd zinvol? Moet je je aanvragen gaan bundelen? Zijn je interne procedures klaar voor het nieuwe digitale modelbegrip?