Gaat een reis niet door omwille van onvoorziene omstandigheden, zoals een vulkaanuitbarsting op de plaats van bestemming? Dan heeft de reiziger in de meeste gevallen recht op terugbetaling van de reis op basis van de Pakketreizenwet. De praktijk leert ons dat reizigers in zo’n geval hun reis meestal netjes terugbetaald krijgen, maar over de vraag of ze ook de premie die ze betaald hebben voor hun reisverzekering terug krijgen, is wél heel wat discussie. Op het eerste zicht zou een terugbetaling logisch zijn. De reis gaat immers niet door omwille van overmacht en de verzekering is bijgevolg ook niet nodig omwille van dezelfde overmachtsituatie. De wet is jammer genoeg allesbehalve duidelijk en in de praktijk weigeren heel wat verzekeraars terugbetaling. Wij denken er het onze van. Lees even mee…
Reis- of annulatieverzekering: reisdienst?
De pakketreizenwet definieert een aantal begrippen die belangrijk zijn in deze context. Professionals uit de reiswereld kennen deze natuurlijk, maar voor de goede orde zetten we alles toch nog even op een rijtje, zodat ook nieuwkomers of start-ups in de sector of reizigers het verhaal kunnen volgen.
Allereerst spreekt de wet van “reisdiensten”. Wat is een reisdienst en wat is het belang ervan? Wel, een reisdienst is elke dienst geleverd door een professional in de reissector en die bestaat uit:
- passagiersvervoer (bv. bus, trein of vliegtuig); of
- accommodatie die niet intrinsiek deel uitmaakt van passagiersvervoer (dus geen bed in een nachttrein) en die niet voor bewoning is bestemd (dus geen accommodatie voor een uitwisselingsprogramma van 4 maanden); of
- verhuur van auto’s of andere motorvoertuigen; of
- elke andere toeristische dienst die niet intrinsiek deel uitmaakt van bovenstaande reisdiensten, en een aanzienlijk deel of essentieel onderdeel van de reis vormt (bv. excursies).
Als je verschillende van die reisdiensten gecombineerd aanbiedt, spreken we van een “pakketreis”.
Reisverzekering als “reisdienst”?
Merk op dat “verzekering” niet in de eerste opsomming staat. Daar knelt immers precies het schoentje. Als je verzekering een reisdienst is, is die immers onderdeel van je pakketreis en dan moet die ook terugbetaald worden.
Is een verzekering dan een reisdienst? De meningen lijken wat verdeeld, maar er kan volgens ons geen twijfel over bestaan: neen, reis- of annulatieverzekeringen zijn geen reisdiensten. De Europese richtlijn betreffende pakketreizen (nr. 2015/2302) stelt duidelijk dat een verzekering geen reisdienst is. De Belgische rechtspraak heeft ook al meerdere keren bevestigd dat een reisverzekering niet als een toeristische dienst gekwalificeerd kan worden. Of de verzekeringspremie inclusief of slechts facultatief bij een reispakket wordt aangeboden en/of de prijs al dan niet inbegrepen zit in de totaalprijs van het pakket, verandert hier niets aan.
Een reis- of annulatieverzekering is en blijft dus enkel een “financiële dienst” die gereguleerd wordt door het verzekeringsrecht en in het bijzonder de Verzekeringswet van 2014 en is geen “reisdienst” die onderdeel van je pakketreis uitmaakt. Dat betekent ook dat andere rechtsregels dan het reisrecht van toepassing zijn, namelijk het verzekeringsrecht en in het bijzonder de Verzekeringswet van 2014.
“Alle voor de pakketreis betaalde bedragen”
Maar zelfs als een reisverzekering geen “reisdienst” is, argumenteren sommigen dat de verzekeringspremie toch terugbetaald moet worden. De Pakketreizenwet zegt immers dat de reiziger recht heeft op terugbetaling van “alle voor de pakketreis betaalde bedragen”? Als de verzekering mee in een pakketboeking zat, zou je die dus volgens de letterlijke lezing van de wet toch ook terug moeten krijgen? Dat is alvast ook de mening van Test Aankoop.
Jammer genoeg voor de gedupeerde reiziger ligt de oplossing juridisch gezien anders. De Pakketreizenwet definieert ‘pakketreis’ uitdrukkelijk als een combinatie van (minstens twee) “reisdiensten”. Een pakketreis kan dus niet uit andere diensten, zoals financiële diensten of verzekeringen bestaan, want dat zijn, zoals we al aanhaalden, precies géén “reisdiensten”.
Dat een financiële dienst of verzekering mee verkocht wordt aan de reiziger, betekent met andere woorden niet dat de Pakketreizenwet onvoorwaardelijk van toepassing zou zijn op die financiële dienst of verzekering.
Bovendien dekken beide diensten een volledig andere lading. Zo zal de verzekeraar pas tussenkomen wanneer de reis geannuleerd wordt en de reisdiensten dus niet gepresteerd worden. De verzekering is dus slechts een instrument om de contractuele implicaties van de niet-uitvoering van de pakketreisovereenkomst te regelen. Het is een “risico”-overeenkomst die naast de pakketreisovereenkomst staat. Er kan niet samen genoten worden van zowel de uitvoering van het reiscontract als van de dekking volgens de annuleringsverzekering. Het is het één of het ander. Je kan de pakketreis ‘op zich’ en de reis- of annulatieverzekering dus niet over één kam scheren.
Om alle misverstanden de wereld uit te helpen…
Moet de verzekeringspremie terugbetaald worden wanneer de consument recht heeft op “alle voor de pakketreis betaalde bedragen”?
Neen, wij beschouwen de verzekeringspremie niet als een bedrag betaald voor de pakketreis. De verzekeringspremie is een financiële dienst die gekocht wordt door de reiziger om de niet-uitvoering van deze pakketreis te dekken. Dit vormt geen onderdeel van de pakketreis zelf, integendeel de reiziger zal nooit de uitvoering van beide diensten tegelijk kunnen inroepen. De verzekeringspremie valt ons inziens dus niet onder de Pakketreizenwet, maar enkel onder haar eigen verzekeringswetgeving.
Vragen over reisrecht of consumentenbescherming?
Neem gerust vrijblijvend contact op met Roeland Lembrechts (roeland@siriuslegal.be) of Sophie Vercraeye (sophie@siriuslegal.be).