Corona maatregelen in de reissector: kan de reiziger een voucher weigeren?

Eén van de sectoren die momenteel het hardst geraakt wordt door het coronavirus is de reissector. Hotels, bars, restaurants, vliegtuigmaatschappijen, reisorganisatoren en reisbureaus moeten massaal hun diensten annuleren. Elk land waar het coronavrius al enige betekenis heeft, kondigt hoe langer hoe meer lockdown-maatregelen aan. Skigebieden zijn afgesloten, hotels mogen geen gasten meer ontvangen, bijeenkomsten worden onmogelijk, events worden verboden, etc.

Reizigers die een zogenaamde pakketreis hebben geboekt, worden in zo’n situatie goed beschermd door de wet en krijgen in principe hun betaalde reis zonder onnodige vertraging en in elk geval uiterlijk binnen 14 dagen na de opzegging volledig terugbetaald. De vaststelling is dat massale annuleringen ervoor zorgen dat reisorganisatoren deze verplichting in realiteit niet kunnen verwezenlijken en dat specifieke corona maatregelen cruciaal zijn om de reissector te doen overleven. 

 

Crisismanagement door de overheid

Naast concrete steunmaatregelen voor ondernemers en meer specifiek voor de toeristische sector, én de hinderpremie van VLAIO, heeft het Federaal Kabinet van Werk, Economie en Consumenten een ministerieel besluit op 19/03/2020 opgemaakt om de reissector meer financiële ademruimte te geven. Zij kan dat doen wanneer uitzonderlijke omstandigheden de goede werking van de economie geheel of gedeeltelijk in gevaar brengt of kan brengen. Het coronavirus is daar zo’n typevoorbeeld van, waarbij men oordeelt dat de reissector zeer zwaar getroffen wordt door het opzegrecht bij pakketreizen.

Er werd besloten op 19/03/2020 dat wanneer een pakketreis om reden van de coronacrisis wordt opgezegd, ofwel door de reisorganisator, ofwel door de reiziger, de reisorganisator gerechtigd is hem een tegoedbon ter waarde van het betaalde bedrag te verstrekken in plaats van een terugbetaling.

Om deze regeling toe te passen, moet deze tegoedbon aan 4 voorwaarden voldoen:

• de tegoedbon vertegenwoordigt de volledige waarde van het bedrag dat de reiziger reeds heeft betaald;
• aan de reiziger wordt geen enkele kost aangerekend voor het afleveren van de tegoedbon;
• de tegoedbon is minstens 1 jaar geldig;
• de tegoedbon vermeldt uitdrukkelijk dat deze werd afgeleverd als gevolg van de coronacrisis.

De reiziger mag volgens dit besluit deze bon niet weigeren. 

 

Time will tell

Ben je als reisorganisator dan gered door deze maatregel en kan je al je reizigers nu verplichten om zo’n voucher te aanvaarden?

Spijtig genoeg zijn we daar niet zo zeker van… Deze maatregel is tijdelijk en beperkt tot het strikt noodzakelijke. Zij trad in werking op 20/03/2020 en zal gelden voor een periode van 3 maanden (die zo nodig kan verlengd worden). Vanzelfsprekend heeft deze maatregel betrekking op lopende reiscontracten en zal zij daarop onmiddellijk van toepassing zijn vanaf 20/03/2020. Het economisch algemeen belang primeert daarbij op de rechtszekerheid die reiziger en reisorganisatie hadden op het moment dat de pakketreis gesloten werd.

De vraag is alleen of dit besluit ook betrekking kan hebben op pakketreizen die ten gevolge van het coronavirus werden opgezegd vóór 20/03/2020 (en dat zullen er al heel wat zijn). De maatregel kan in principe niet retroactief toegepast worden, zodat het maar de vraag is of reizigers in dat geval de tegoedbon effectief moeten aanvaarden en geen volledige terugbetaling kunnen eisen. De maatregel zegt hier zelf niets over, zodat het oordeel moet overgelaten worden aan de rechtbank.

Let er bijkomend op dat er twijfel kan bestaan over de draagwijdte van de maatregel. Deze zegt dat pakketreizen kunnen opgezegd worden in deze periode van 3 maanden met het aanbieden van een voucher. Betekent dit dat er enkel kan opgezegd worden voor pakketreizen die in principe ook uitgevoerd worden in deze periode? Of gaat het ook over pakketreizen die ná deze periode dienen uitgevoerd te worden, maar nu al opgezegd worden door de reisorganisator? De omstandigheden kunnen hier heel verschillend zijn. Gelet op het strikt noodzakelijk karakter van de maatregel, zou het in principe enkel gaan om pakketreizen die tijdens deze periode dienen uitgevoerd te worden. Het mag echter duidelijk zijn dat ook dit bron van discussie kan zijn.

Ook heeft de Europese Commissie al gereageerd op dit besluit. Zij is van mening dat reizigers wel degelijk moeten kunnen kiezen tussen een voucher of terugbetaling. Zoniet, dan is dit besluit niet in lijn met de Europese regelgeving die een sterke consumentenbescherming nastreeft en lidstaten ertoe verplicht om garant te staan voor de terugbetaling van pakketreizen.

De Belgische regering heeft hier ondertussen oor naar gehad en heeft haar besluit gewijzigd.

Concreet is de regeling nu als volgt:

– U kan als reisorganisator naast terugbetaling ook een voucher aanbieden die minstens 1 jaar geldig is;
– De reiziger kan vervolgens deze voucher vrij gebruiken voor een nieuwe pakketreis binnen jullie aanbiedingen. De voucher wordt beschouwd als een betaalmiddel ten aanzien van de reisorganisator; (Je kan de reiziger dus niet meer verplichten om enkel de voucher te gebruiken en die voucher uit te schrijven voor 1 welbepaalde reis)
– Indien de reiziger geen gebruik wenst te maken van de voucher kan hij na een jaar na aanbieding van de voucher om terugbetaling vragen;
– Bij een verzoek tot terugbetaling heeft de reisorganisator een termijn van 6 maanden om het bedrag terug te betalen.

De werking in de tijd werd echter niet gewijzigd zodat wat dat betreft het bovenstaande nog steeds geldt.
Niettegenstaande deze regeling en de vraag rond de werking in de tijd, dient nog steeds vastgesteld te worden dat het Ministerieel Besluit in strijd is met de dwingende betalingstermijn in de Pakketreizenrichtlijn en de Pakketreizenwet, zodat deze regeling als nietig zou moeten beschouwd worden. Besluit is dat de reiziger dus steeds de mogelijkheid moet hebben om te kiezen tussen een voucherregeling of een terugbetaling binnen de wettelijk voorziene termijn.

 

Geen maatregelen voor gekoppelde reisarrangementen of reisdiensten

Hou er ook rekening mee dat deze maatregel enkel geldt voor pakketreizen zoals ze wettelijk gedefinieerd wordt. Een pakketreis is niet hetzelfde als een gekoppeld reisarrangement. Beiden kunnen met elkaar verward worden en je moet zeer concreet kijken naar de manier waarop het ‘reisproduct’ aan de reiziger verkocht werd. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld ook voor de verkoop van een reisdienst waar een beperkte toeristische dienst aan gekoppeld is.

Wanneer het niet over een pakketreis gaat, dan kan er geen sprake zijn van het verplicht aanbieden van een voucher. Raadpleeg in dat geval de algemene voorwaarden en o.a. de eventuele overmachtsclausules. Is dit niet contractueel geregeld, dan kunnen we verwijzen naar ons artikel ‘Het coronavirus en overmacht’.

 

Conclusie

Terecht heeft de overheid een corona maatregel genomen door reisorganisatoren de mogelijkheid te bieden een voucher aan haar reizigers te geven in plaats van de wettelijke terugbetaling van de prijs van de pakketreis. Deze maatregel werpt echter wel een aantal vragen op met betrekking tot de correcte toepassing ervan. Let daarbij op wanneer de overeenkomst werd opgezegd, wat het tijdstip van de reis is én of je daadwerkelijk over een pakketreis spreekt.

 

Wil je graag een concrete juridische reflex bij de afhandeling van je annuleringen?

Neem dan gerust contact op met Roeland via roeland@siriuslegal.be 

Dit artikel werd van een update voorzien op 9 april 2020