Youtube: de regels omtrent e-commerce buitenspel gezet?

De Standaard meldde eind september het verhaal van een Vlaamse Youtuber, die zijn minderjarige fans in een aantal filmpjes online aanspoorde om t-shirts en hoodies met zijn logo op te kopen via zijn Youtube kanaal.  Op zich niets nieuwswaardig, maar de jonge “ondernemer” spoorde zijn volgers daarbij expliciet aan om desnoods de creditcard van hun ouders te stelen of hun Paypal account te hacken om een en ander te betalen en dat was dan toch weer net iets té ondernemend voor enkele kijkers, die kort daarna een klacht indienden bij de Jury voor Ethische Praktijken inzake reclame. Die laatste oordeelde op 12 september dat de jongeman met zijn oproep een inbreuk beging op de eerlijke handelspraktijken.

Steeds meer Youtubers, vloggers en Social Influencers halen overigens een belangrijk deel van hun inkomsten uit reclame en/of eigen merchandise en vaak is er daarbij sprake van allerlei vormen van (niet duidelijk kenbaar gemaakte) product placement, overdreven aanmoedigingen tot aankoop of het verzwijgen van sponsordeals.  Bovendien blijkt zeer vaak dat verkopen via dit soort kanalen niet voldoen aan de regels rond verkoop op afstand, terwijl het toch zonder de minste twijfel ook om vormen van e-commerce of social commerce gaat.

Tijd om een en ander eens op een rijtje te zetten leek ons hier, bij Sirius Legal.

 

Social commerce

Youtube zelf, als online videoplatform, laat niet toe om rechtstreeks producten te koop te stellen aan de gebruikers/kijkers. De meeste Youtubers gebruiken, los van het Youtube platform, een webpagina om hun merchandise effectief te kunnen verkopen of voorzien de nodige links naar de webpagina’s van derde partijen. Youtube dient dan voornamelijk als middel om -niet altijd even subtiel- reclame te maken voor hun producten of producten van derden.

Omtrent die achterliggende website kunnen we kort zijn,  die moet vanzelfsprekend voldoen aan alle regels rond verkoop op afstand, cookies en databescherming (GDPR/AVG).

De vraag is echter hoe het zit met andere social en video platformen, die wel directe sales toelaten.  De technologie, met name van bedrijven als het Belgische Zentrick, maakt het immers mogelijk om via overlayers of pop-ups in een video rechtstreeks door te gaan naar een betaalmandje en dus vanuit de video zelf een verkoop te realiseren.  Je kijkt op het eerste zicht naar een reclamefilmpje, maar als je de cursor over het scherm beweegt, krijg je een prijs, productinfo en de mogelijkheid om door te klikken naar een bestelpagina te zien…

In die context is wel degelijk sprake van verkoop op afstand of e-commerce (social commerce, eigenlijk) vanuit het videoplatform en in dat geval moeten alle regels voor verkoop op afstand al vanuit de initiële video gerespecteerd zijn.  Bepaalde informatie moet bijvoorbeeld “vanaf het begin van het bestelproces” meegedeeld worden aan de consument.

Dat betekent dat info over de aanvaarde betaalmiddelen, het bestaan van een retourrecht of nog de identiteit van de verkoper reeds van bij het begin van zo’n interactieve  video mee vermeld moeten worden. probleem is natuurlijk dat zulke juridische vermeldingen op dat ogenblik niet passen in het visuele verhaal dat met probeert te vertellen.  In casu zou de vlogger van bij het begin van zijn filmpje hebben moeten melden dat hij betalingen aanvaard per kredietkaart en paypal en dat er 14 dagen bedenktermijn geldt en wie hij precies is samen met zijn adresgegevens, …  De spontaniteit van zijn vlog is snel vervlogen in zo’n geval…

 

“Steel uw vaders’ kredietkaart”

Youtube laat zoals gezegd zelf geen verkoop toe, maar dat betekent niet dat vloggers op Youtube niet aan regels gebonden zijn.   Ze moeten immers wel degelijk rekening houden met de bepalingen uit het consumentenrecht die handelen over oneerlijke handelspraktijken en met name het verbod op oneerlijke, misleidende of agressieve handelspraktijken.

Het is tegen een van deze regels dat de ondernemende jongeman uit ons voorbeeld zondigde.   Het is immers verboden om kinderen er rechtstreeks toe aan te zetten om geadverteerde producten te kopen. Exact wat in dit concrete geval de reden was waarom de JEP een veroordeling uitsprak.

Het Wetboek Economisch Recht bevat overigens nog heel wat regels rond reclame, die aangevuld worden met allerlei sectorcodes waarvoor de JEP bevoegd is.  Een van de basisbeginselen is dat reclame steeds als dusdanig herkenbaar moet zijn. Bovendien met de identiteit van de adverteerder steeds duidelijk zijn.

 

Conclusie

Social commerce biedt mooie opportuniteiten voor creatieve ondernemers, maar ook buiten een klassieke webshop moet rekening gehouden worden met de regels voor verkoop op afstand.  Die zijn immers onafhankelijk van het gebruikte medium en gelden bij élke verkoop waarbij koper en verkoper zich niet op dezelfde fysieke locatie bevinden. Bovendien is het erg opletten met regels van consumentenbescherming en reclamerecht op social media en videoplatformen.

 

Vragen over e-commerce of social media?

Ons team bij Sirius Legal helpt u graag verder. Contacteer ons vrijblijvend op info@siriuslegal.be of op 0032 2 721 13 00