Betere bescherming voor online verkopers op marktplaatsen en platformwebsites

We berichtten al enkele maanden geleden over de nieuwe wetgeving die de Europese Unie voorbereidde om te zorgen voor een betere bescherming van handelaren die producten online verkopen via marktplaatsen, hotels die boekingsplatforms gebruiken en app-ontwikkelaars.  

Over die nieuwe regels hebben de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Europese Raad op 14 februari ll. nu een definitief akkoord bereikt in de vorm van een nieuwe Europese Verordening.  Deze nieuwe verordening zorgt ervoor dat de online handelsomgeving voorspelbaarder en transparanter wordt en biedt nieuwe mogelijkheden om geschillen en klachten op te lossen.

 

De macht van marktplaatsen, platforms en search engines

Volgens de Europese Commissie zijn er zo’n 7000 online platforms en marktplaatsen actief in de EU. Sommige daarvan zijn de voorbije jaren zo groot geworden dat ze een belangrijk deel van de e-commerce markt naar zich toe getrokken hebben.  Denk bijvoorbeeld maar aan eBay, Fnac, Amazon of Bol.com, maar evengoed aan de appstores van respectievelijk Apple, Google en Microsoft, social selling via Facebook, Instagram en anderen of aan boekingssites als Booking.com. Ook search engines die verkopers raten of rangschikken vallen onder de nieuwe verordening.

De EU voert al een hele tijd onderzoek naar de machtspositie die sommige van deze platforms opgebouwd hebben ten aanzien van de verkopers die op deze platforms actief zijn.  Voor heel wat online handelaars is aanwezigheid op de grote marktplaatsen immers een economische verplichting geworden, waardoor zij zich in een zwakke onderhandelingspositie bevinden ten aanzien van die platforms.  

Volgens Europese cijfers is maar liefst 42% van de Europese online handelaars actief op marktplaatsen en platformwebsites en ruim de helft van hen ondervindt problemen in hun contractuele relatie met de marktplaatsen in kwestie, met als rechtstreeks gevolg een verlies aan verkoopinkomsten van 2 miljard euro.  De klachten gaan bijvoorbeeld over het plots wijzigen van de rankings van verkopers zonder duidelijke redenen, het eenzijdig aanpassen van gebruiksvoorwaarden en zelfs het eenzijdig blokkeren of afsluiten van accounts.

Welke bescherming krijgen verkopers in de toekomst?

Dit zijn, samengevat, de maatregelen waar het Europees Parlement, de Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie een akkoord over hebben bereikt:

• Accounts mogen niet meer plotseling en zonder uitleg worden geblokkeerd.  In de algemene voorwaarden moet duidelijk worden omschreven om welke redenen platformen de overeenkomst kunnen opschorten of beëindigen.
• Algemene voorwaarden van de platformen moeten in duidelijke en eenduidige taal zijn opgesteld en op elk ogenblik (ook tijdens de “onderhandelingen” als die er al zijn) eenvoudig toegankelijk zijn.  De sanctie is de nietigheid van (het deel van) de voorwaarden (dat niet duidelijk was of niet vooraf bekend was).
• De algemene voorwaarden moeten vermelden hoe de ranking  (de volgorde waarop producten en diensten worden getoond) wordt bepaald. Hiervoor worden steeds complexere algoritmes en profielen van bezoekers gebruikt en voor (zelfs professionele) verkopers op online platformen is de werking daarvan erg vaag en niet transparant.  Bedrijven moeten daarom ook worden geïnformeerd over de manier waarop zij hun positie in de rangschikking op online platforms kunnen beïnvloeden, bijvoorbeeld via de betaling van extra commissies.
• Online zoekmachines moeten ook de consumenten informeren wanneer de rangorde van het zoekresultaat wordt beïnvloed door overeenkomsten met de gebruikers van de website.
• Als een online platform zelf ook producten en/of diensten aanbiedt via zijn online platform, zoals bvb Bol.com moet in de algemene voorwaarden een omschrijving opgenomen worden van elke wijze waarop de eigen producten van het platform anders behandeld worden (bvb in zoekresultaten) dan de producten van de verkopers op het platform.
• Marktplaatsen en platformen moeten een intern en extern klachtensysteem inrichten met betrekking tot klachten van de professionele verkopers.  Het gaat dus niet om klachten van consumenten, waarvoor al enkele jaren de ADR en ODR regels bestaan. Het klachtensysteem moet eenvoudig toegankelijk zijn om rechtstreeks klachten in te dienen bij de aanbieder van het platform. Het systeem moet erop gericht zijn dat problemen onderling opgelost worden.  Hierop geldt een uitzondering voor kleine platforms. Wie minder dan 50 werknemers heeft en minder dan 10 miljoen euro omzet haalt, hoeft geen bijkomende geschillenafhandeling op te richten.
• Bij het gebruiken van een online platform worden er door zowel de professionele verkopers als door consumenten (persoons)gegevens gedeeld met het platform. Het gaat om pure persoonsgegevens van consumenten, maar ook bvb om productfoto’s of productinformatie van de verkoper. Die gegevens zijn erg waardevol voor zowel het platform als voor de professionele verkoper. In de toekomst moet daarom in de algemene voorwaarden geregeld zijn of en hoe het platform als de professionele verkoper toegang heeft tot welke gegevens en wat de voorwaarden daarvoor zijn.

 

Wie valt niet onder de nieuwe verordening?

De verordening is niet van toepassing op online reclame, betalingsdiensten, SEO diensten, louter technische verbindingsplatforms en platforms die alleen B2B opereren. Ook online detailhandelaren, zoals supermarkten en detailhandelaren van merken (bv. Nike.com), vallen niet onder de verordening voor zover zij alleen hun eigen producten rechtstreeks aan de consument verkopen, zonder een beroep te doen op andere verkopers en niet betrokken zijn bij het faciliteren van rechtstreekse transacties tussen andere verkopers en consumenten.

 

Wat is de verdere timing?

De nieuwe regels treden 12 maanden na de vaststelling en publicatie ervan in werking (dat zal dus de facto begin 2020 zijn).  

 

Meer evenwichtige marktsituatie…

Een en ander zou moeten leiden tot een meer evenwichtige marktsituatie, waarbij online verkopers meer controle krijgen over hoe marktplaatsen, platforms en zoekmotoren hen behandelen, waardoor zij meteen ook meer controle krijgen over hun eigen concurrentiepositie en hun eigen verkoopkanalen.  

Je zal met andere woorden als online verkoper beter begrijpen hoe de grote marktplaatsen werken en sneller kunnen vaststellen of je onjuist behandeld wordt.  Je zal bovendien makkelijker actie kunnen ondernemen tegen de marktplaats in kwestie in dergelijke gevallen.

De EU heeft alvast beslist om de verordening vervolgens binnen 18 maanden een eerste keer te herzien om ervoor te zorgen dat zij gelijke tred houden met de zich snel ontwikkelende e-commerce markt. De EU heeft bovendien een speciaal waarnemingscentrum voor online platforms en marktplaatsen opgericht dat toezicht houdt op de ontwikkeling van de online markt.

 

Vragen over marktplaatsen of over e-commerce in het algemeen?

Ons team staat graag ter beschikking.  Neem gerust contact op met Bart Van den Brande op 0486 901 931 of via bart@siriuslegal.be