WhatsApp, TikTok, Facebook, Instagram, Twitter, YouTube, LinkedIn, Pinterest … steeds meer ondernemingen wagen zich op sociale media en wie kan het ze kwalijk nemen. Billboards en advertenties op de traditionele media (kranten, televisie, radio) zijn vaak duur en de ROI is moeilijk meetbaar. Via sociale media kunnen (potentiële) klanten direct en interactief aangesproken worden. Het huwelijk tussen business en sociale media heeft een enorm potentieel, maar dient wel rekening te houden met de diverse juridische regels.
Sociale bedrijven
Sociale media platformen zijn goed op de hoogte van hun krachten en bieden daarom ook diverse diensten aan voor bedrijven. In eerste instantie zijn dit marketingdiensten, denk maar aan het Instagram account van je favoriete kledingwinkel of de diverse gepersonaliseerde TikTok advertenties die met grote regelmaat op de gebruikers afgevuurd worden. Maar het is meer dan louter reclame.
Ondernemingen chatten, posten, liken, sharen, … net zoals een een gewone gebruiker dat doet. De moderne onderneming is daarom meer dan een gewone winkel die producten of diensten verkoopt. Het gaat tegenwoordig om online persoonlijkheid. Sommige sociale media bieden naast reclame en een contactplatform ook de mogelijkheid om rechtstreeks via het sociale media kanaal te verkopen. Social selling heet dat dan. Geen nood aan persoonlijke websites of bakstenen winkels meer. Zoals je misschien al verwachtte, is het niet allemaal rooskleurig, op juridisch gebied kan het hele sociale media verhaal er één van kommer en kwel zijn.
Hieronder staan drie belangrijke juridische aandachtspunten uitgewerkt waar in de praktijk maar al te vaak tegen gezondigd wordt. Op vlak van privacy zijn de applicaties vaak niet helemaal waterdicht. Op vlak van consumentenbescherming kennen veel ondernemers hun verplichtingen niet. Op het gebied van reclame zijn er ook een aantal aandachtspunten.
Aandachtspunt 1: Privacy
TikTok is de meest gedownloade app van 2020, vooral geliefd door kinderen, tieners en pubers en sinds kort ook een marketingtool voor bedrijven. “Don’t make ads, make TikToks”, zo luidt de slogan van TikTok For Business. De TikToks zijn natuurlijk nog steeds reclame, maar op een andere manier ingepakt. Via hun business account delen ze enkele voorbeelden van TikTok advertenties gemaakt door bedrijven.
Hoewel het nog een relatief jonge app is, is ze al het onderwerp geweest van veel controverse. In diverse landen was er sprake van een ban op de app en de Nederlandse Autoriteit Persoonsgegevens startte al een onderzoek naar de applicatie. De applicatie houdt het namelijk niet zo nauw met de privacy van haar gebruikers. Dit is des te meer een probleem omdat de gebruikers voornamelijk minderjarig zijn. De app houdt geen rekening met de privacy by design en by default principes. Deze houden in dat een applicatie zo ontworpen wordt om niet meer persoonsgegevens te verwerken dan strikt noodzakelijk om hun doel te bereiken en dat de standaardinstellingen steeds op de meest privacyvriendelijke wijze ingesteld staan.
In een tijdperk waar privacy compliance een selling point is, kunnen bedrijven zich de vraag stellen of een samenwerking met TikTok wel optimaal is. TikTok mag dan misschien wel de laatste zijn die privacy inbreuken maakt, ze is zeker niet de enigste. De hele Facebook familie (Facebook, Messenger, WhatsApp, Instagram, …), YouTube, Snapchat, … hebben al een aantal inbreuken op hun palmares staan.
Aandachtspunt 2: Consumentenbescherming
WhatsApp Business bestond al een tijdje en zorgde er onder meer voor dat bedrijven in rechtstreeks contact met hun (potentiële) klanten konden staan. Recent maakte WhatsApp bekend een shoppingplatform met betalingsdienst te willen opzetten binnen de applicatie. Zo kan een klant rechtstreeks aankopen doen van zijn favoriete winkel. Voor kmo’s is dit een laagdrempelige manier om met e-commerce te starten.
Uit de berichtgeving van WhatsApp blijkt nergens hoe ze zullen verzekeren dat de consumenten beschermd en geïnformeerd blijven in deze context. Als bedrijf ben je verplicht om je klanten via je algemene voorwaarden te informeren over diverse zaken, waaronder het retourrecht, de garantieregeling en het klachtrecht. Alle informatie moet daarbovenop ook op permanente wijze beschikbaar zijn voor je klant (bijvoorbeeld door de algemene voorwaarden downloadbaar te maken). Er zijn ook tal van verplichtingen waaraan je bedrijf moet voldoen tijdens het bestelproces, denk maar aan geoblocking voorkomen, een correcte prijsaanduiding en toestemming verkrijgen voor de verwerking van persoonsgegevens.
De laagdrempeligheid van de verkoop maakt het nog belangrijker om de consumenten op een minstens even laagdrempelige manier te informeren. Transparante en leesbare algemene voorwaarden vergezeld van een correct opgesteld bestelproces zijn daarvoor cruciaal.
Aandachtspunt 3: Reclame
Sociale media gaan sinds hun ontstaan hand in hand met reclame. Elk social media platform biedt daarom een ‘for business’ dienst aan voor bedrijven. Deze diensten bestaan in verschillende vormen. Bij diensten zoals Facebook en Instagram for Business heb je als bedrijf zelf nog een groot deel in handen en kan je zelf beslissen aan welke doelgroepen je advertenties wil tonen. Andere diensten zoals TikTok nemen dit proces bijna volledig uit handen en laten hun eigen algoritmes bepalen wie welke advertentie te zien krijgt. Het ene proces biedt al wat meer transparantie dan het andere. Deze diensten gaan dan ook steeds gepaard met diverse privacyproblemen.
Daarnaast is het op sociale media niet steeds duidelijk wat reclame is en wat niet. Bij TikTok is dit zelfs verre van duidelijk. De filmpjes verschijnen in de feed van gebruikers zonder de vermelding dat een bepaald filmpje wel degelijk reclame is. Aangezien deze applicatie vooral jonge, meer beïnvloedbare, gebruikers heeft, is het risico des te groter.
Dit is natuurlijk geen nieuw fenomeen, op Instagram en YouTube promoten influencers al vaker producten en diensten zonder duidelijk te maken dat het om reclame gaat of dat ze gesponsord worden. In een volgende blogpost onthullen we de nieuwe regels die in de maak zijn voor influencer marketing.
Social media & business: a match made in heaven?
Voor bedrijven in alle sectoren is een goed social media beleid een ware must. Het is een manier om dichter bij de klanten te staan, aan branding te doen en zelfs producten te verkopen.
Gezien de grote risico’s is het van groot belang om altijd te handelen met respect voor de privacy van je (potentiële) klanten, de regels met betrekking tot verkoop op afstand in acht te houden en te adverteren volgens de regels van de kunst.
Dit alles kan een hele boterham zijn om rekening mee te houden. Bij Sirius Legal hebben we daarom ook een aantal tools ontwikkeld om (beginnende) e-handelaars verder te helpen, bijvoorbeeld de Campaign Checker voor al je reclamecampagnes, een Website Certifier waarmee we ineens een hele juridische check doen van je website en nog veel meer tools.
Contacteer ons gerust via 02/721 13 00, bart@siriuslegal.be.
Dit artikel werd geschreven door Matthias Vandamme die intussen Sirius Legal heeft verlaten.